Halep’te Türk Lirası kullanılıyor

Suriye'nin en büyük ikinci kenti Halep'te muhaliflerin denetimindeki bölgelerde Türk lirası kullanımına geçildi. Muhaliflere baÄŸlı Halep Meclis BaÅŸkanı Usame Telcu ile Türk Lirası'na geçme kararlarının gerekçelerini ve sonuçlarını ele aldık.

Muhaliflerin denetimindeki bölgelerin Belediye BaÅŸkanlığı görevini de yürüten Usame Telcu, geldikleri noktada birçok nedenden dolayı Suriye Lirası'ndan vazgeçme ve ABD Doları ile Türk Lirası arasında tercih yapmak zorunda kaldıklarını söyledi. Usame Telcu, Türk Lirası'nı seçme sebeplerini ÅŸöyle anlattı:

“Bir kaç ay önce Esed rejimi Rusya’da karşılıksız para bastırdı. Åžu an ekonomik olarak tamamen bitik durumda olan rejimin bu giriÅŸimi, iflasının açık bir göstergesiydi. Biz bu geliÅŸmeleri izliyoruz. Konu hakkındaki uzmanlardan oluÅŸan Ä°ktisatçılar Sendikası'nı kurduk. Sahada aktif olan tüm sivil toplum kuruluÅŸlarının ortak kararı ile, geçtiÄŸimiz günlerde resmi karar aldık ve aÅŸamalı olarak tüm özgür bölgelerde Türk Lirası kullanımına geçileceÄŸini duyurduk. Tüm maaÅŸların Türk Lirası olarak dağıtılması ilk uygulamamız oldu.”

'GeçiÅŸ komisyonu kuruldu'

Halep Meclis BaÅŸkanı’na göre bu deÄŸiÅŸim sürecinde kendilerini bekleyen birçok zorluk var ve bu zorlukları aÅŸmada Türkiye’nin ciddi desteÄŸi gerekiyor:

“OybirliÄŸi ile aldığımız karar öncesi ciddi tetkik ve araÅŸtırmalar yaptık. Bizim içeride ekonomik üretim araçlarımız yok. Yardımlar ise genelde dolar olarak geliyor. Bugüne kadar bu dolarları verip Suriye Lirası alıyorduk. Bu ekonomik anlamda rejime nefes aldıran bir uygulamaydı. Üstelik rejim eski banknotları topladı ve Rusya’da yeni basılanlarla deÄŸiÅŸtirmeye baÅŸladı. Yeni basılan paranın ekonomik bir deÄŸeri yok. Herhangi bir karşılığı olmayan bu para rejimin düÅŸmesi ile basit bir kâğıttan öte deÄŸer taşımayacak.”

Uygulamada birçok sorunla karşılaÅŸmayı beklediklerini söyleyen Telcu, bu konuda Türk yetkililerden yardım beklediklerini belirtti.

[Fotoğraf: AJT-Yılmaz Bilgen]

'Irak örneÄŸi ortada'

Saddam rejiminin son dönemlerinde tıpkı ÅŸu an Suriye’de olduÄŸu gibi kontrolsüz ve karşılıksız para politikası uyguladığını belirten Telcu, Suriye Lirası'nı acilen terk etmek zorunda kaldıklarını söyledi:

“90’lı yıllarda Irak’ta Baas rejimi düÅŸtüÄŸünde Irak dinarı hurda kâğıt muamelesi gördü. Suriye Baası'nın da sonu farklı olmayacak ve benzer durum burada da yaÅŸanacak. Bu tercihimizde o dönem yaÅŸananların da büyük etkisi oldu. Zaten kısıtlı olan kaynaklarımızı bu batık ekonomiye feda etmek istemedik.”

'Türkiye ekonomisine katkımız olsun istedik'

Åžam rejiminin maaÅŸ ödeyemez duruma düÅŸtüÄŸünü ve ancak Rusya’ya bastırdığı yeni paralarla bir nebze nefes aldığını ifade eden Telcu, Türk Lirası'nı kullanma sebeplerinden birinin de Türkiye ekonomisine katkıda bulunmak olduÄŸunu belirtti.

'Uygulamada zorluklar olacak'

Henüz Türk makamları ile herhangi bir temaslarının olmadığını söyleyen muhalif Halepli yetkili, uygulamada birçok sorunla karşılaÅŸmayı beklediklerini ve bu konuda Türk yetkililerden de yardım beklediklerini belirtti. BaÅŸta Suriye’ye geçirilecek paranın transferinde yaÅŸanacak güvenlik sorununa dikkat çeken Meclis BaÅŸkanı, karşılıklı iyi niyet adımları ile bu zorlukların aşılacağı kanısında.

Halep merkezi ve çevresinde Suriyeli muhaliflerce kontrol edilen bölgelerde ekmek satışlarının Türk Lirası üzerinden yapılması ve tüm fiyat etiketlerinin Suriye lirası ile birlikte Türk Lirası ile belirtilmesi geçiÅŸ döneminin ilk uygulamaları arasında yer alıyor.

 

[Fotoğraf: AJT-Yılmaz Bilgen]

Halep esnafı uygulamadan umutlu

Al Jazeera, Halep merkezinde Sahur ve Holluk semtlerinde bulunan esnafa para deÄŸiÅŸimini sordu.

Sahur’da pazarcılık yapan Faris Sahli, Türk Lirası'na geçilmesinin fiyatları sabitlemek açısından iyi olacağını düÅŸünüyor. Suriye Lirası'nın istikrarsız seyrinden dolayı fiyatların çok sık deÄŸiÅŸtiÄŸine iÅŸaret eden Sahli, bu nedenle alıcı ve satıcıların zor duruma düÅŸtüÄŸünü ifade etti. Kendisinin de sekiz ay Türkiye’de kaldığını söyleyen Sahli, son beÅŸ yılda çok sayıda Halepli vatandaşın Türkiye’ye gelip gittiÄŸini ve Türk Lirası'na yabancı olmadıklarından dolayı adaptasyon surecini kolay atlatabileceklerini belirtti.

Türkmenlerin yoÄŸunlukta yaÅŸadığı semtlerden Holluk’te bakkallık yapan Kamil Aziz ise son iki yıldır zaten yoÄŸun olmasa da bölgede Türk Lirası ile alışveriÅŸ yapıldığını anlatıyor. Tüm ürünlerin Türkiye’den tedarik edildiÄŸini ve kur deÄŸiÅŸiminden dolayı önemli bir kayıp olduÄŸunu  söyleyen Aziz, Türk Lirası'na geçilmesi ile bu farkın ortadan kalkacağını ve zor durumda olan Halep halkının bundan faydalanacağını kaydetti.

Mart ayında Suriye’nin kuzeyindeki Ä°dlib kentini Esed güçlerinden ele geçiren Fetih Ordusu kentte ve kırsalında Temmuz ayından itibaren Türk Lirası'na geçmiÅŸti. Muhalifler, Türk Lirası tercihlerinden dolayı madeni para ve kuruÅŸ kullanımından da rahatlık saÄŸladıklarını ifade ediyorlar. 

2012 yılından beri muhalifler, birçok mahalleyi rejim güçlerinden aldı. Muhalifler Sükkeri, Sahur, Haydariye, Ä°nzarad, Mesakin Henanu, Selahaddin, Åžeyh Hıdır, Bostan PaÅŸa, Ä°zaa, MeÅŸhed, Seyfüd Devle, Tarık el Bab, Åžaar, Firdevs gibi birçok büyük mahalleyi kontrol ederken ÅŸehrin yüzde 45’ten fazlasında hakimiyet saÄŸladı. Meydan, Süleymaniye, Cabirriye, Meyselun, Cemiliyye, Muhafaza, Meridyen, Hamdaniyye, Åžahbe, Süryan Cedide gibi mahallelerden oluÅŸan ve Halep’in daha çok güney kısmında kalan bölümde ise ordu güçleri bulunuyor. Halep merkezle birlikte kurtarılmış diÄŸer ilçe, kasaba ve köyde de aÅŸamalı olarak Türk lirasına geçilecek.